تحقیق اتحاد ملی و پیشرفت علمی فناوری

شكست ايران در جنگ‌هاي ايران و روسيه و تحميل دو قرار داد گلستان و تركمانچاي و افزايش تلاش‌هاي استعماري روسيه و انگلستان در ايران و روحيه استبدادي، متزلزل و ناتوان قاجارها باعث از دست رفتن اعتماد به نفس ملي و دوره‌اي طولاني از ركود و سقوط علمي و فناوري در كشور ما گرديد كه تا پيروزي انقلاب اسلامي ايران در سال 1357 ادامه يافت.

بنابراين از دوره حكومت فتحعلي شاه قاجار به بعد، سلطه استعمار و حكومت‌هاي مستبد بر كشور از عوامل اصلي عقب‌ماندگي علمي فناوري و اجتماعي كشور بوده‌اند كه اين وضع در زمان سلطنت پهلوي نيز ادامه يافت. در اين دوره اخير به ويژه از سال 1352 كه قيمت جهاني نفت به دليل بستن شيرهاي نفت توسط كشورهاي عربي در زمان جنگ 1973 اعراب و اسرائيل، از 3 به 11 دلار رسيد، برخي سرمايه‌گذاري‌ها در بخش صنعت صورت گرفت، اما به دليل نداشتن زيربناهاي لازم (از قبيل برق، تلفن، جاده، بندر و كاميون)‌ و نيروي انساني ماهر( و در نتيجه ورود ده‌ها هزار مستشار خارجي) و عدم توجه به روستاها و تمركز صنايع در شهرها كه باعث مهاجرت وسيع به شهرها گرديد و تأكيد بر صنعت مونتاژ و مواد اوليه خارجي براي كارخانه‌ها و به ويژه بدليل وابستگي حكومت به بيگانگان، به گونه‌اي كه محمدرضا شاه ژاندارم آمريكا در منطقه بود، تلاشي بر بومي كردن علم و فناوري صورت نگرفت؛ به طوري كه مدام فاصله علمي كشور ما از كشورهاي پيشرفته در حال افزايش بود.

با پيروزي انقلاب اسلامي و هديه بزرگ آن به ملت ايران يعني استقلال، شرط اوليه لازم براي يك انقلاب علمي در كشور فراهم شد. توسعه همه جانبه اجتماعي اقتصادي سياسي و علمي فناوري بخشي از اهداف انقلاب اسلامي را تشكيل داده و نسل انقلابي از ابتدا در جستجوي راهي مستقل براي پيشرفت و توسعه بوده است. انقلاب اسلامي اعتماد به نفس از دست رفته ملت ايران را به آنها باز گرداند كه اين امر خود را در مقاومت در مقابل دشمني كه مورد حمايت بيشتر قدرتهاي جهاني بود نشان داد و اينك با گذشت 28 سال از وقوع انقلاب اسلامي، همگان به توسعه و پيشرفت قابل توجهي در كشور در مقايسه با ساليان پيش از آن اعتراف دارند. با خيز علمي و فناوري و توسعه اجتماعي صورت گرفته در اين سال‌ها؛ فاصله كشور ما با كشورهاي پيشرفته بطور محسوسي كاهش يافته و زنگ خطر براي غرب در زمينه الگو شدن ايران براي كشورهاي ديگر به ويژه كشورهاي اسلامي به صدا در آمده است. همانگونه كه گفته شد در اين مدت در برابر يك جنگ ويرانگر مقاومت گرديده و سپس خرابي‌هاي جنگ ترميم و زيربناهاي مادي (بنادر، راه‌ها،‌ انرژي، ارتباطات، جاده و غيره)‌و انساني (نيروي انساني ماهر و تعليم ديده) توسعه همه جانبه كشور مهيا گرديده است.

در اين شرايط، غرب به رهبري آمريكا دو تلاش هماهنگ را به مرحله اجرا درآورده است:

1ـ‌تقويت برخي رژيم‌هاي لائيك و تشويق سرمايه‌گذاري در آنها به منظور نشان دادن الگوهايي ظاهراً‌ موفق از رشد و توسعه در كشورهاي داراي حكومت‌هاي غير مذهبي در مقابل رشد و توسعه‌ ايران اسلامي.

2ـ‌ افزايش فشارها بر ايران بمنظور سد كردن راه پيشرفت‌هاي علمي و فناوري كشور به ويژه فناوري‌هاي پيشرفته مانند انرژي هسته‌اي و غيره.

اهميت مسئله زماني مشخص مي‌شود كه بدانيم بر اساس برخي فرضيه‌ها و پيش‌بيني‌هاي علمي، بشر به سوي بهره‌گيري هر چه بيشتر از درياها و اقيانوس‌ها در حركت است. زيرا در كف و زير كف درياها مقادير عظيمي منابع معدني گرانبها هست كه تنها با توسعه استفاده از انرژي هسته‌اي در زيردريايي‌ها و بهره‌گيري از آنها به عنوان وسيله‌اي براي حمل اين مواد به خشكي‌ها قابل استفاده خواهند بود و در آن زمان كشورهايي كه بر درياها حكومت كنند بر جهان حاكم خواهند شد.

نكته مهم ديگر در اين رابطه اين است كه پيشرفت علمي در حساس‌ترين فناوري‌‌ها راه پيشرفت در موارد كمتر مهم از جمله توليد كالاهاي مصرفي را هموار مي‌كند. به عبارت ديگر، كشوري كه به عنوان مثال مي‌تواند بر فناوري بسيار پيچيده غني‌سازي اورانيوم دست يابد، بسيار آسان‌تر و راحت‌تر مي‌تواند بر فناوري ساخت انواع كالاهاي مصرفي و صنعتي نيز دست يابد.

در عين حال، امروزه پيشرفت علمي و توسعه از حالت روند(پروسه) خارج و به پروژه تبديل شده است. در دوره جديد از تاريخ علم احتمالاً ديگر ابوعلي سينا يا فارابي نداريم و پيشرفت علمي در قالب پروژه‌هاي هدفدار و زمانداري كه عناصر متعددي را در بر مي‌گيرند تعريف گرديده و محقق مي‌شود. بنابراين هر چند در سال‌هاي گذشته تلاش‌هاي بسيار موفقي در كشور صورت گرفته و از نظر رشد علمي و فناوري اكنون در مقايسه با همسايگان خود و منطقه خاور ميانه و خليج فارس و همچنين كشورهاي آسياي مركزي، قفقاز، آسياي جنوبي، قسمتي از آسياي شرقي و جنوب شرقي، كل قاره آفريقا و عمده كشورهاي آمريكاي لاتين در مقام بالاتري قرار داريم، اما براي پر كردن فاصله خود با ساير نقاط دنيا و جلو افتادن از آنها بايد جديت بيشتري به خرج دهيم و همان‌گونه كه رهبر معظم انقلاب اسلامي در سخنراني‌هاي آغازين خود در سال 1386 خواستار شده‌اند، نقشه جامع پيشرفت علمي كشور را تدوين و با قاطعيت اجرا كنيم.

به نظر مي‌رسد در تدوين اين نقشه بايد به نكات و موارد زير توجه كنيم:

1‌ـ‌ اتحاد ملي مهم‌ترين زمينه پيشرفت و توسعه علمي فناوري كشور است. اتحاد ملي باعث بسيج تمامي نيروها و امكانات براي دستيابي به اهداف مي‌شود و تجربه حاكي از موفقيت چنين حركت‌هايي است. اتحاد ملي همچنين ايجادكننده اعتماد به مسئولان و ثبات سياسي مورد نياز براي پيشرفت است. يكي از دلايل اصلي شكست حركت‌هاي پيشين در تاريخ معاصر براي دستيابي به رشد و توسعه ايجاد تفرقه‌هاي شديد در سطوح مختلف اين حركت‌ها بوده است. تجربه ژاپن نيز به ما مي‌آموزد كه اتحادي كه در دوره انقلاب ميجي در ژاپن بين نيروهاي مختلف تأثيرگذار در دهه 60 قرن 19 پديد آمد نقشي عمده در توسعه و پيشرفت اين كشور داشته است.